عوامل زرد شدن رنگ سنگ و راه های رفع آن کدامند؟

سنگ ها نقش مهم و کلیدی در زیبایی ظاهری ساختمان دارند. مهم نیست از این سنگ ها در فضای داخلی ساختمان استفاده شده باشد یا در فضای بیرونی و نمای ساختمان به کار رفته باشند؛ به هر صورت سنگ ها علاوه بر کارایی منحصر به فردی که در ساخت یک سازه دارند، از جنبه تزئینی و زیبایی نیز بسیار کارآمد عمل می کنند. اما معمولا برخی سنگ ها، خصوصا سنگ هایی با رنگ های روشن همچون سفید، در گذر زمان دچار زردی و رنگ پریدگی می شوند که این می تواند تاثیر منفی بر ظاهر فضا بگذارد. در این مطلب می خواهیم علت زرد شدن رنگ سنگ و راه های رفع آن را بررسی کنیم.

مهم ترین عوامل زرد شدن رنگ سنگ

زرد شدن رنگ سنگ می تواند دلایل متعدد و مختلفی داشته باشد. از این رو برای اینکه بتوانید از بروز این مشکل جلوگیری کنید، لازم است به طور کامل با عوامل زردی سنگ ها آشنا شوید. این اتفاق معمولا بیشتر در سنگ هایی با رنگ روشن مشاهده می شود که کاملا طبیعی است. می دانید که سنگ سفید در معماری تا چه اندازه مهم و پرکاربرد است. چنین سنگ هایی بیشتر در معرض زردی قرار دارند.

توجه داشته باشید که حتی اگر در زمان خرید سنگ ساختمانی، بهترین نوع سنگ را نیز تهیه کنید، باز هم ممکن است بر اثر یک سری عوامل طبیعی در گذر زمان نشانه های زردی را روی سطح سنگ مشاهده نمایید. پس بهتر است کاملا در این حوزه اطلاعات خود را بالا ببرید. در ادامه با مهم ترین دلایل زردی شدن سنگ ها آشنا می شویم.

واکنش‌ های شیمیایی ناشی از ملات

یکی از اصلی‌ ترین دلایل زرد شدن رنگ سنگ ‌ها، واکنش شیمیایی بین سنگ و ملات مصرفی است. در بسیاری از پروژه‌ ها از ملات ‌های پایه سیمانی استفاده می‌ شود که حاوی ترکیباتی مانند آهک، سولفات، کلرید و سایر نمک ‌های معدنی هستند. این مواد ممکن است با کانی‌ های درون سنگ واکنش دهند.

در سنگ ‌های آهکی، ترکیباتی نظیر کلسیت وجود دارد که با سولفات ‌ها واکنش داده و نمک‌ های محلولی ایجاد می‌کنند. این نمک ‌ها در تماس با رطوبت، به سطح سنگ مهاجرت کرده و با گذر زمان به رنگ زرد یا قهوه ‌ای در می‌ آیند. این نوع زرد شدن معمولاً از سطح شروع شده و در صورت عدم رسیدگی، به لایه‌ های عمقی نفوذ می‌کند.

استفاده از ماسه نامرغوب

ماسه‌ مصرفی در ملات و دوغاب، در صورتی که حاوی ناخالصی ‌هایی مانند خاک رس، آهن یا مواد آلی باشد، می ‌تواند منجر به تغییر رنگ سنگ شود. ماسه ‌هایی که از منابع طبیعی استخراج می‌ شوند گاهی به ‌صورت کامل شسته نمی ‌شوند و با خود ذرات آهن یا ترکیبات رنگ‌ زا حمل می‌کنند. در حضور رطوبت، این ترکیبات وارد سنگ شده و با عناصر درون آن واکنش می‌ دهند یا در سطح آن ته ‌نشین می ‌شوند. این امر در سنگ ‌های روشن مانند سنگ سفید، جلوه ‌ای بسیار ناخوشایند ایجاد می‌کند.

استفاده از چسب‌ های نامرغوب

در اجرای سنگ ‌کاری خشک یا سنگ ‌های دکوراتیو داخلی، از چسب‌ های مختلفی استفاده می ‌شود. چسب ‌های اپوکسی، پلی ‌استر یا پودری اگر از کیفیت مناسبی برخوردار نباشند، ممکن است پس از مدتی دچار تغییر رنگ شوند یا عناصر شیمیایی موجود در آن‌ ها به داخل سنگ نفوذ کرده و باعث زردی سطح شوند.

برخی از این چسب ‌ها در معرض UV یا رطوبت خاصیت شیمیایی ‌شان تغییر کرده و رنگ آن ‌ها به زرد یا قهوه ‌ای مایل به زرد تبدیل می ‌شود. در مواردی نیز، این چسب‌ ها حاوی ترکیبات فلزی ناپایدار هستند که در فرآیند اکسیداسیون باعث تغییر رنگ می ‌شوند.

زنگ ‌زدگی مفتول‌ ها و اسکوپ ‌های فلزی

در بسیاری از نماهای سنگی برای تثبیت سنگ از مفتول ‌ها یا اسکوپ ‌های فلزی استفاده می ‌شود. اگر این عناصر فلزی ضد زنگ نباشند (مانند استفاده از آهن معمولی به ‌جای استیل ضد زنگ)، به‌ مرور زمان در معرض رطوبت زنگ می ‌زنند. زنگ آهن به شکل اکسید آهن در اطراف فلز تشکیل می ‌شود و از طریق منافذ سنگ به سطح راه پیدا می کند.

نتیجه این فرآیند، لکه‌ های زرد رنگ در سطح سنگ خواهد بود. این پدیده به‌ خصوص در مناطقی با رطوبت بالا، بارندگی زیاد یا شستشوی پی ‌در ‌پی سنگ شدت می‌گیرد. گاهی حتی پس از برداشتن اسکوپ ‌ها نیز آثار زردی باقی می‌ ماند.

عدم نگهداری و شستشوی مناسب

سنگ‌ های طبیعی همچون سنگ مرمریت به مراقبت و نگهداری دوره ‌ای نیاز دارند. اگر سطح سنگ به ‌صورت منظم از گرد و غبار، آلودگی ‌های صنعتی، باران‌ های آلوده یا مواد آلی پاک نشود، این ترکیبات بر سطح آن جمع می ‌شوند و با گذشت زمان به رنگ زرد در می‌ آیند. از سوی دیگر، استفاده از مواد شوینده اسیدی یا قلیایی قوی بدون شناخت کافی، می ‌تواند باعث ایجاد واکنش ‌های شیمیایی مخرب با سطح سنگ شود. این ترکیبات می ‌توانند رنگ ‌پذیری سنگ را تغییر داده و به ‌تدریج باعث زرد شدن آن شوند.

زرد شدن سنگ به علت اپوکسی

در بسیاری از سنگ ‌های اسلب، به‌ خصوص سنگ‌ های وارداتی یا صیقلی، از رزین ‌ها یا اپوکسی برای پر کردن خلل و فرج استفاده می ‌شود. این مواد در ابتدا بی ‌رنگ هستند، اما به‌ مرور زمان، در اثر نور آفتاب (UV) ، تغییرات دمایی یا رطوبت، دچار اکسیداسیون می ‌شوند و به رنگ زرد درمی ‌آیند. از آن جا که اپوکسی به داخل بافت سنگ نفوذ می‌کند، زرد شدن آن منجر به زردی عمومی سنگ شده و بازگشت ‌پذیر نیست. این پدیده یکی از مشکلات رایج در هنگام خرید سنگ نما است، چرا که تغییر رنگ گاهی پس از نصب و در فضای باز آشکار می‌ شود.

زرد شدن سنگ در اثر املاح آب

شستشوی مداوم سنگ با آب ‌های دارای سختی بالا (آب‌ هایی با املاح زیاد مانند کلسیم، منیزیم، آهن) می ‌تواند باعث ته ‌نشینی این مواد در سطح سنگ شود. اگر این شستشو بدون خشک کردن مناسب انجام گیرد، لایه ‌ای از رسوبات املاح روی سطح می ‌نشیند که با مرور زمان به رنگ زرد یا قهوه ‌ای در می ‌آیند. این مسئله بیشتر در مناطق با آب چاه، آب شهری بدون تصفیه یا مناطقی با سختی بالا مشاهده می‌ شود. بهترین راه پیشگیری، استفاده از آب تصفیه‌ شده یا خشک کردن کامل سنگ بعد از شستشو است.

زرد شدن سنگ در اثر باران ‌های اسیدی

در مناطق صنعتی یا شهری، باران ‌ها ممکن است حاوی مقادیر قابل ‌توجهی از دی‌ اکسید گوگرد، دی ‌اکسید نیتروژن یا ترکیبات اسیدی دیگر باشند. این باران‌ ها پس از تماس با سنگ، با ترکیبات سطح آن واکنش داده و لایه ‌ای از نمک ‌های فلزی تشکیل می ‌دهند که رنگ زرد یا قهوه‌ ای دارند. در سنگ ‌های آهکی، باران اسیدی اثر تخریبی بیشتری دارد و باعث حل شدن تدریجی سطح سنگ و ایجاد رنگ ‌پذیری ناهمگون می ‌شود.

عوامل زیستی

یکی دیگر از عوامل زرد شدن رنگ سنگ، عوامل زیستی هستند. در مناطق مرطوب یا سایه ‌گیر، میکروارگانیسم‌ ها مانند قارچ ‌ها، جلبک ‌ها و باکتری ‌ها می ‌توانند روی سطح سنگ رشد کنند. برخی از این موجودات زیستی، رنگ ‌دانه ‌هایی تولید می‌کنند که از زرد تا سبز و قهوه ‌ای متغیر است. این تغییر رنگ به ‌ویژه در سنگ‌ هایی با خلل و فرج زیاد یا بافت متخلخل قابل ‌توجه است. عدم تهویه مناسب، آب ‌گرفتگی یا استفاده از درزگیرهای نامناسب این رشد را تشدید می‌کند. این لکه‌ ها اگر به‌ موقع پاک نشوند، به لایه‌ های عمقی نفوذ کرده و پاکسازی آن‌ ها دشوار می‌ شود.

راه های رفع زردی سنگ ها

حال که با مهم ترین دلایل زرد شدن رنگ سنگ ها آشنا شدیم، می خواهیم در ادامه راه‌ های مؤثر برای از بین بردن زردی سنگ ‌ها را بررسی می‌کنیم. هر روش بسته به شدت و علت زرد شدن می ‌تواند مؤثر باشد.

1. تمیز کردن با آب و صابون ملایم

اولین و کم ‌خطرترین روش برای رفع زردی سطحی سنگ‌ ها، استفاده از آب گرم و صابون ملایم است. برای این کار از یک اسفنج نرم یا پارچه‌ نخی استفاده کنید. این روش برای از بین بردن آلودگی‌ های سطحی، گرد و غبار، لکه ‌های سبک و زردی ناشی از عدم شستشو مناسب مؤثر است. از شوینده ‌های قوی یا اسکاچ زبر استفاده نکنید، چون ممکن است به سطح سنگ آسیب بزند.

2. استفاده از محصولات تمیز کننده خاص

در بازار، محصولات تخصصی برای تمیز کردن سنگ ‌های طبیعی وجود دارد که فاقد اسید یا مواد خورنده هستند. این محصولات برای سنگ ‌های آهکی مانند مرمریت بسیار مناسب ‌اند. استفاده از پاک‌کننده ‌های سنگ طبیعی که توسط برندهای معتبر تولید شده اند می ‌تواند بدون آسیب رساندن به سطح، لکه‌ های زرد را از بین ببرد. بهتر است برای استفاده از این مواد ابتدا همیشه روی بخش کوچکی از سنگ آن ها را تست کنید تا از عدم آسیب ‌زایی آن‌ ها مطمئن شوید.

3. استفاده از مواد شیمیایی خاص

در مواردی که زردی ناشی از زنگ ‌زدگی، املاح یا اپوکسی باشد، باید از مواد شیمیایی تخصصی استفاده کرد. برای مثال:

• برای لکه ‌های زنگ ‌زدگی می توانید از محلول ‌های بر پایه اسید اگزالیک استفاده کنید که بسیار موثرند.
• برای رسوبات املاح از محلول ‌های پاک ‌کننده کلسیم و منیزیم استفاده کنید.
• برای لکه ‌های اپوکسی از حلال ‌های مخصوص اپوکسی استفاده کنید.

همیشه پس از استفاده از مواد شیمیایی، سطح سنگ را با آب زیاد شسته و خشک کنید تا باقی ‌مانده مواد به بافت سنگ نفوذ نکند.